Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ

 Οι σκέψεις ενός ανθρώπου που ασπάσθηκε την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη, πάνω στην εμπλοκή της Ορθοδοξίας στις προσπάθειες του Οικουμενισμού.

π. Ιωάννης Reeves [από εδώ]

Εισήγηση στο διορθόδοξο συνέδριο "ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ: Γένεση-Προσδοκίες-Διαψεύσεις", Αίθουσα Τελετών Α.Π.Θ., 20-24 Σεπτεμβρίου 2004

Είκοσι επτά χρόνια πριν (την προηγούμενη εβδομάδα), στεκόμουν έξω από τις πόρτες της εκκλησίας του Αγίου Σεραφείμ στο Ντάλας του Τέξας, περιμένοντας να γίνω δεκτός στην Αγία Ορθοδοξία. Ρωτήθηκα εάν ομολογούσα την Ορθόδοξη Εκκλησία ως την Νύμφη του Χριστού, όπου μέσα της υπήρχε η αληθινή σωτηρία που ήταν στην κιβωτό με τον Νώε στον Κατακλυσμό. Το ομολόγησα με όλη μου την καρδιά. Το πίστευα τότε. Το πιστεύω και τώρα.
       Η Ορθοδοξία για μένα ήταν το Πολύτιμο Μαργαριτάρι. Ο Αρχιεπίσκοπος Ντιμίτρι του Ντάλλας με συμβούλευσε, όταν έγινα δεκτός στην Εκκλησία ότι, όσο σοβαρή και να ήταν η κατάστασή μου τότε στην Αγγλικανική μου ζωή, παρέμεινε ένας μόνο λόγος να γίνω Ορθόδοξος: το ότι πίστευα πως η Ορθοδοξία ήταν αληθινή. Αυτός ο ίδιος απαρνήθηκε την Βαπτιστική πίστη και ασπάσθηκε την Ορθοδοξία, όταν ήταν ακόμα έφηβος, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '40, και ήταν ο πλέον κατάλληλος να μου δώσει αυτή τη συμβουλή.
       Έτσι στέκομαι τώρα ενώπιον αυτής της μεγαλοπρεπούς συνάντησης των επισκόπων και ιερέων, των θεολόγων και των πνευματικών πατέρων, σαν Αμερικανός, σαν ένας που ασπάσθηκε την Ορθόδοξο πίστη, ένας «απλός ιερέας του χωριού», αισθανόμενος ταπεινά αυτό το προνόμιο, για να μιλήσω πάνω σε ένα θέμα που μας αφορά όλους. Φέρνω την άποψη ενός ανθρώπου που ζήτησε καταφύγιο στην Ορθοδοξία από το δογματικό βάλτο μέσα στον οποίο συγκρούονται πολλοί από τους συνεργάτες μας στην οικουμενική κίνηση.
       Στην ιερατική μου εκπαίδευση σε Αγγλικανική ιερατική σχολή στη δεκαετία του '70 ανησυχούσα βλέποντας τις τάσεις, που μας οδηγούσαν μακριά από την αποστολική πίστη και μαρτυρία, που υπήρχαν στο δόγμα στο οποίο τότε πίστευα. Διφορούμενες σκέψεις και αμφιβολίες περί Ενσάρκωσης, Ανάστασης και Θαυμάτων ήταν εύκολα αποδεκτά. Τα δόγματα της πίστεως σταδιακά αποχρωματίζονταν. Η χειροτονία των γυναικών ήταν στον ορίζοντα. Η υποστήριξη των αμβλώσεων, για τις οποίες κάποιοι Επισκοπικοί κληρικοί ήδη παρείχαν υπηρεσίες (όπως το να μεταφέρουν νεαρές γυναίκες στις κλινικές), και η αποδοχή της ομοφυλοφιλίας δεν έκαναν καθόλου αίσθηση στους καθηγητές και σπουδαστές.
       Μάλιστα, η «ηθική αναλόγως των περιστάσεων» έθετε τώρα τους κανόνες. Βέβαια, δεν υπήρχαν πλέον κανόνες. Η ηθική ήταν τώρα αναλόγως των περιστάσεων. Η «συμπεριληπτική γλώσσα» θα έκανε τώρα το ντεμπούτο της χωρίς μεγάλη φασαρία. Ο Θεός που μέχρι τώρα ήταν ο Πατέρας μας θα γινόταν και Μητέρα μας. Το ότι η Επισκοπική Εκκλησία θα χειροτονούσε επίσκοπο έναν ιερέα ο οποίος δεν έκρυβε την ομοφυλοφιλία του τρεις δεκαετίες μετά, το 2003, ή το ότι οι επίσκοποι της Επισκοπικής Εκκλησίας τώρα εγκρίνουν τις τελετές για «άγιες ενώσεις» των ομοφυλοφίλων δεν με εκπλήσσει καθόλου. Ο κύβος ερρίφθη χρόνια πριν.
       Σε μια μεταμοντέρνα εποχή, μέσα στην οποία οι Αμερικανοί νομίζουν ότι ζουν, η αλήθεια τελικά ορίζεται ως ό,τι θέλει ο καθένας να είναι για τον εαυτό του. Δεν υπάρχει τίποτε το απόλυτο. Τα αρχαία σύνορα της πίστεως και της ηθικής δεν υφίστανται πλέον. Δεν υπάρχουν πλέον μετα-αφηγητισμοί. Εάν ο μοντέρνος Άνθρωπος θεωρούσε τον εαυτό του ικανό να διακρίνει την Αλήθεια μέσα από τη λογική, ο μεταμοντέρνος Άνθρωπος πιστεύει ότι ο καθένας μπορεί να φθάσει μέσω της εμπειρίας σε «σχετικές αλήθειες», οι οποίες ορίζονται η κάθε μία από τον πολιτισμό της, και όλες είναι εξίσου έγκυρες. Η Ορθόδοξος αντίληψη ότι η Αλήθεια είναι ένας Άνθρωπος, ο οποίος είναι η τέλεια αποκάλυψη του Θεού στον άνθρωπο στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ότι η Εκκλησία είναι ο στύλος και το θεμέλιο αυτής της Αλήθειας, ότι η πίστη την οποία ομολογούμε με λόγο και με πράξη έχει ιδρύσει το Σύμπαν, έρχεται σε σύγκρουση με τα βασικά δόγματα και πιστεύω της κυριαρχούσας μεταμοντερνικής θρησκευτικής κουλτούρας των περισσοτέρων οικουμενικών συντρόφων μας στην Αμερική.

 

       Η Ορθοδοξία στα πλαίσια του Βόρειου Αμερικανικού Οικουμενισμού διαφέρει από την Ορθοδοξία της Μητρικής Χώρας και την ιστορική σχέση της με την παγκόσμια οικουμενική κίνηση. Εξαρτώντας την ίδρυσή της από το νόμο ή και από την ιστορία, την εθνικότητα και την γλώσσα, η Ορθοδοξία είναι κάτι νεόφερτο στη συνείδηση των περισσοτέρων Αμερικανών, είτε είναι Χριστιανοί είτε όχι. Με την εξαίρεση της Αλάσκας και της πρώτης Ρωσσικής ιεραποστολής, η έννοια της πλειοψηφίας των Ορθοδόξων Χριστιανών στην Αμερική είναι πρωτίστως για μια οικονομική ή/και θρησκο-πολιτική επιβίωση. Πάρα πολύ συχνά η απασχόληση των Ορθοδόξων Χριστιανών της Αμερικής είναι να συμμορφώνονται με την συμπεριφορά και την ηθική της Δύσης. Στην πραγματικότητα, για να παραφράσω τον πάτερ Αλεξάντερ Σμέμαν, δεν ήθελαν μόνο να αμερικανοποιηθούν, «αλλά και να ομογενοποιηθούν και να παστεριοποιηθούν».
     Σε αυτή την πολιτισμική επιθυμία να αναρριχηθούν κοινωνικά, να ομογενοποιηθούν και να παστεριοποιηθούν, η συμμετοχή σε οργανωμένες οικουμενικές προσπάθειες, όπως το Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών (ΕΣΕ) και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών (ΠΣΕ), παρέχει ένα μέτρο κοινωνικής αποδοχής στα παιδιά και στα εγγόνια των μεταναστών. Μάλιστα, ένας Ορθόδοξος ιερέας και μια λαϊκή Ορθόδοξη γυναίκα έχουν και οι δύο υπηρετήσει το Εθνικό Συμβούλιο από την θέση του Προέδρου στην Αμερική. Γι' αυτό θα έλεγα ότι η συμμετοχή στις οικουμενικές δραστηριότητες παρέχει στους Ορθοδόξους της Αμερικής αποδοχή και αναγνωρισιμότητα, ακόμα και την πολιτική επιρροή, που διαφορετικά δεν θα είχαν την ευκαιρία να απολαμβάνουν. Αλλά αυτή η κοινωνική αποδοχή και πολιτική επιρροή έχει και ένα αντίτιμο, το οποίο πληρώνεται με την ιεραποστολή, με την Ορθόδοξη αυτογνωσία και μαρτυρία της πίστεως.
       Το 1995 είχα την τιμή να μιλήσω με θέμα την Ευαγγελική Μαρτυρία της Πίστεως σε ένα συνέδριο που έλαβε χώρα στην Ιερατική Σχολή του Τιμίου Σταυρού (Holy Cross Seminary) στο Μπρούκλιν της Μασσαχουσέτης. Χρηματοδοτήθηκε από το Ορθόδοξο Χριστιανικό Κέντρο του Αγίου Αυγουστίνου, Φλόριντα, και από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Έδωσα έμφαση στο γεγονός ότι η ευαγγελική μαρτυρία συνεπαγόταν μια διαδικασία ένταξης στη ζωή της Εκκλησίας και της ομολογίας της Ορθοδόξου Πίστεως. Φανταστείτε την έκπληξή μου, όταν βρήκα ότι αυτοί που εξέφρασαν την αντίθεσή τους με την παρουσίασή μου ήταν δύο Ορθόδοξοι επίσκοποι, παρευρισκόμενοι με τις ευλογίες του ΠΣΕ. Ο ένας εξ αυτών ρώτησε γιατί δεν ήταν αρκετό να γίνει κάποιος απλώς «Χριστιανός», και όχι αναγκαστικά Ορθόδοξος Χριστιανός. Ο άλλος διαμαρτυρήθηκε παρομοίως, και μάλιστα έντονα αρνήθηκε ότι πολλοί Χριστοί κηρύττονται σήμερα στην Αμερική, όπως εγώ ισχυρίστηκα. Παραδόξως, δεν ήταν από την Αμερική αλλά από την Γενεύη, γι' αυτό αμφιβάλλω αν ήταν γνώστης της Αμερικανικής θρησκευτικής πραγματικότητας.
       Ήταν εμφανές στους περισσότερους, αν όχι σε όλους τους παρευρισκόμενους, ότι η Ορθοδοξία γι' αυτούς τους επισκόπους φαινόταν απλώς ένα άλλο δόγμα, απλώς μια κοινότητα που ομολογούσε μια πίστη, ένα μέρος μιας «αόρατης εκκλησίας», αλλά όχι η Una Sancta. Ήταν πραγματικά εκπληκτικό και μου άνοιξε τα μάτια. Αλλά αυτό, φοβάμαι, ότι μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του «να δουλεύουμε μαζί οικουμενικά». Το πρακτικό αποτέλεσμα είναι να σμικρύνουμε όποια ιδέα της ιεραποστολής σε εκείνο της ποιμαντορικής υπηρεσίας των Ορθοδόξων λαών στις χώρες τους. Είναι λυπηρός ο προσδιορισμός της Ορθοδοξίας ως φυλετικής πίστης παρά ως μιας παγκόσμιας πίστης. Γιατί τότε να έχουμε ιεραποστολές, εάν το μόνο που ζητάμε είναι αποδοχή σαν ένα άλλο δόγμα χριστιανικό, και όχι σαν την Εκκλησία;
 

       Αν όλα αυτά είναι αλήθεια για την Ορθοδοξία στην Αμερική, τότε η επίδραση στην ευαγγελική μαρτυρία, στην ιεραποστολή και στη μαρτυρία της πίστεως είναι πραγματικά περιοριστική. Ο Άγιος Ιννοκέντιος μπορούσε να χαρεί με την προοπτική της Ορθοδοξίας να διεισδύσει στην Αμερική με ιεραποστολική προσπάθεια και να προσελκύσει τους Αμερικανούς στην Ορθοδοξία. Αυτό όμως φαίνεται τώρα απαγορευτικό, εάν «δουλεύουμε μαζί οικουμενικά» και εάν κρίνουμε από την αντίδραση των ιερέων που καταγράφηκε πιο πάνω.
       Σαν πληροφορία, αυτοί που ασπάζονται την Ορθοδοξία στην Αμερική αυξάνονται συνεχώς, λόγω γάμου αλλά και επιλογής. Ο θεολογικός παρασυρμός και η ηθική σχετικότητα των περισσοτέρων ομολογιών στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο λόγος της επιλογής. Το 60% των κληρικών στην Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αντιόχειας, και τουλάχιστον 30-40% των ιερέων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αμερικής (Ρωσσική Μητροπόλια) όπως και η πλειοψηφία των επισκόπων αυτής, ασπάσθηκαν την Ορθόδοξη πίστη από άλλα δόγματα. Πολλές ιεραποστολικές εκκλησίες και ενορίες αποτελούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από προσηλύτους.
       Στην πραγματικότητα, η Ορθοδοξία στην Αμερική δέχεται προσηλυτισμούς σε σχεδόν διπλάσιο ρυθμό από τα ευαγγελικά δόγματα, ενώ οι επικρατέστεροι οικουμενικοί Διαμαρτυρόμενοι τείνουν να ανακοινώνουν μειώσεις των μελών. «Πόσο ειρωνικό ότι τα στοιχεία των Διαμαρτυρομένων, τα στοιχεία αυτά που έχουν να κάνουν περισσότερο με τον Οικουμενισμό, είναι ακριβώς εκείνα τα στοιχεία που έχουν γίνει τα περισσότερα κοσμικά, και τα οποία αντιπροσωπεύουν όλο και λιγότερους ανθρώπους καθώς τα νούμερά τους μειώνονται, κυριευόμενοι από τον ήχο της Προτεσταντικής αμφιβολίας», γράφει ο Φράνκ Σέιφερ, που ασπάστηκε την Ορθοδοξία, στο βιβλίο του «Χορεύοντας Μόνος».
       Πάντως, στην Αμερική, όπως και στην Ευρώπη, οι αντιρρήσεις για τον Οικουμενισμό καμιά φορά αντιμετωπίζονται με επιχειρήματα ad hominem. Εκείνοι που αντιτίθενται στον Οικουμενισμό στις Μητέρες Εκκλησίες μπορούν να διώκονται ως «εθνικιστές» και «ξενόφοβοι». Παρομοίως, στην Αμερική εκείνοι που διαμαρτύρονται για την τρέχουσα οικουμενική εμπλοκή πολύ εύκολα απορρίπτονται με ύβρεις όπως «παραδοσιακοί» ή «προσήλυτοι», οι οποίοι υστερούν στον εκλεπτυσμό και στην σοβαρότητα να κρίνουν και να κάνουν σχόλια σχετικά με την εμπλοκή στις τρέχουσες οικουμενικές γραφειοκρατίες, και τα παρόμοια. Τα επίθετα μπορεί να είναι διαφορετικά, αλλά το μήνυμα και η μέθοδος είναι ίδια, ενώ τα επιχειρήματα παραγκωνίζονται.
       Ίσως εμείς απλά τους προκαλούμε ντροπή ή τους ενοχλούμε. Αλλά πολλοί από εμάς αντιτιθέμεθα στην τρέχουσα οικουμενική ανάμιξη, επειδή το έχουμε δει και από την άλλη πλευρά. Ήμασταν πρώην μέλη των δογμάτων με τα οποία τώρα συνεργαζόμαστε. Γνωρίσαμε τον Οικουμενισμό από πρώτο χέρι και γι' αυτό τον απορρίπτουμε. Μπορώ να σας πω ότι πολλοί από εμάς ασπασθήκαμε την Ορθοδοξία παρά την ανάμιξή της στον Οικουμενισμό, και όχι επειδή εμπλέκεται σε αυτόν.
       Έχει ειπωθεί ότι υπάρχει περισσότερος αληθινός Οικουμενισμός στην Αμερική, ένας Οικουμενισμός που θα χειροκροτούσαν, νομίζω, όλοι οι Ορθόδοξοι, αλλά αυτός ο αληθινός Οικουμενισμός λαμβάνει χώρα έξω από -αντί για μέσα στις- καθιδρυμένες οικουμενικές οργανώσεις και γραφειοκρατίες. Στην πραγματικότητα εκείνους με τους οποίους έχουμε τα περισσότερα κοινά σημεία στην πίστη και στην ηθική στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι εκείνες οι κοινότητες πίστεως, οι οποίες δεν έχουν σχέση με το Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, όπως οι συντηρητικές Προτεστάντικες και μερικές Ρωμαιο-Καθολικές ομάδες.
       Επιτρέψτε με τώρα να αναφερθώ σε μερικά από τα θεολογικά και ηθικά θέματα που θα έπρεπε να μας ανησυχήσουν ιδιαίτερα. Αυτά είναι θέματα τα οποία αδειάζουν από την ουσία τον φιλελεύθερο Προτεσταντισμό, και μερικές φορές ακόμα και Ρωμαιο-Καθολικές κοινότητες στην Αμερική, πολλά μέλη των οποίων είναι συνεργάτες μας στις οικουμενικές επιχειρήσεις. Είναι όλα τους συνδεδεμένα, και υποψιάζομαι ότι σημαίνουν τον ερχομό μιας καινούριας Θρησκείας.

 

Θεολογικά Θέματα. Ο ερχομός μιας Καινούργιας Θρησκείας. Η Γλώσσα και η Επαναθεώρηση - Ανάπλαση της Εικόνας του Θεού.

 

       Η περίπτωση της «συμπεριληπτικής γλώσσας» και του συγκρητισμού που βρέθηκαν στη Γενική Συνέλευση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στην Καμπέρα το 1991, είναι απλά ένα μέρος μιας καινούργιας θεολογίας που βγαίνει από την εγκατάλειψη της παραδοσιακής θεολογίας. Αυτό δείχνει ό,τι η ιστορία απεδείκνυε πάντα: ότι, δηλαδή, οι Διαμαρτυρόμενοι είναι απλώς οι κληρονόμοι μιας πολύ πρόσφατης παράδοσης, βουτηγμένης στα διδάγματα της Δυτικοευρωπαϊκής λογικής και του ανθρωπισμού.
       Για τον Διαμαρτυρόμενο, ο άνθρωπος (ή τώρα, υποθέτω, η ανθρωπότητα) είναι το μέτρο. Η αντικειμενική πραγματικότητα εγκαταλείφθηκε για μια πολιτισμικά προσδιοριζόμενη πραγματικότητα. Το ότι η οικουμενική κίνηση έχει παίξει ένα κύριο ρόλο στις προσπάθειες για επαναθεώρηση του Χριστιανικού δόγματος δεν αμφιβάλλεται. Δύο παραδείγματα μπορούν κάλλιστα να εξετασθούν. Το πρώτο είναι η «συμπεριληπτική γλώσσα» και το άλλο είναι η «ανάπλαση της εικόνας του Θεού».

 

Συμπεριληπτική γλώσσα

 

       Στα μέσα της δεκαετίας του '80 το Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών άρχισε να εκδίδει το πολύτομο Συμπεριληπτικό Γλωσσικό Λεξικό, το οποίο παρέλειπε αρσενικές αντωνυμίες για τον Θεό και ξαναμετέφραζε τον παραδοσιακό τίτλο του Ιησού, Υιός του Ανθρώπου, ως «Το Ανθρώπινο Ον». Παρόλο που υπήρχε Ορθόδοξη διαφωνία, η επιρροή της συμπεριληπτικής κίνησης συνεχίζεται και προάγεται σε οικουμενικούς κύκλους.
       Μαζί με την σύγκλιση των ιδεών περί λατρείας, η Πρεσβυτεριανή "Εκκλησία" (PCUSA), η "Εκκλησία" των Ενωμένων Μεθοδιστών (United Methodist Church), η Ενωμένη "Εκκλησία" του Χριστού (United Church of Christ), η Επισκοπική Εκκλησία (The Episcopal Church), και η Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία (the Evangelical Lutheran Church), όλες συμφωνούν ότι συμπεριληπτική γλώσσα πρέπει να χρησιμοποιηθεί, ενώ η κάθε μια από αυτές χειρίζεται το θέμα διαφορετικά. Μερικές εκκλησίες απλώς θέλουν να παραλείψουν τις (περισσότερες) αρσενικές αντωνυμίες και τα ουσιαστικά, αλλά άλλες πηγαίνουν πιο μακριά.
       Η «Ενωμένη Εκκλησία του Χριστού» αναγκάζεται να προειδοποιεί τους κληρικούς της: «Η αναγνώριση της βάπτισής μας από την οικουμενική εκκλησία έχει μεγάλη σημασία για μας, και το Λατρευτικό Εγχειρίδιο ενθαρρύνει την χρήση γλώσσας που αναγνωρίζεται στις περισσότερες χριστιανικές εκκλησίες: «Σε βαπτίζω εις το όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Θηλυκές απεικονίσεις του Θεού μπορούν να πλαισιώνουν αυτές τις λέξεις για να εμπλουτίσουν την κατανόηση και να προσφέρουν ισορροπία». (Προστέθηκε η έμφαση). (Πρέπει να σημειωθεί ότι η χρήση της Τριαδικής διατύπωσης ενθαρρύνεται αλλά δεν απαιτείται!)
       Μια από τις θηλυκές απεικονίσεις για τον Θεό που επιτρέπεται «για να εμπλουτίσει την κατανόηση και να προσφέρει ισορροπία» είναι η εξής προσευχή: «Σε ευχαριστούμε, Άγιε Ων, μητέρα και πατέρα όλων των πιστών».
       Ομοίως, το Λατρευτικό Εγχειρίδιο των Ενωμένων Μεθοδιστών παρέχει αυτή την προσευχή: «Θεέ, η Μητέρα και ο Πατέρας μας, ερχόμαστε προς Σε σαν παιδιά». Έτσι, βρίσκουμε μια οικουμενική τάση προς ένα ριζικά διαφορετικό δόγμα του Θεού, μια Θεολογία-διαφορετική από αυτήν της Εκκλησίας: «Χαριτόβρυτε Θεέ, μας έχεις βγάλει από την μήτρα του είναι σου και έχεις φυσήξει μέσα μας την πνοή της ζωής». «Πάτερ-Μήτηρ ημών, ο/η εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά σου, ελθέτω η βασιλεία σου, γεννηθήτω το θέλημά σου». Και πολλά, πολλά άλλα.

 

Αναπλάθοντας την Εικόνα του Θεού: Η Θεός είναι καλή, δεν είναι;

       Ο θεολόγος της Ενωμένης Εκκλησίας του Θεού (UCC), ο Ουίλλις Έλλιοτ, ανησυχεί μήπως αυτό είναι ο ερχομός μιας νέας θρησκείας. Με κάποιες καινούργιες μορφές λατρείας, μια νέα θρησκεία έρχεται. Εκεί οδηγεί το μονοπάτι της οικουμενικής σύγκλισης. Ίσως αυτό το ενδιαφέρον για μια πιο ιστορική μορφή λατρείας προκύπτει εν μέρει από την Ορθόδοξη συμμετοχή. Αλλά αυτή τη σύγκλιση πρέπει να την δούμε χέρι-χέρι με μια νέα θεολογία, όχι διαφορετική από την θέση των Εβραίων πριν την έξοδο, οι οποίοι ακολουθούσαν μια παλιά μορφή τελετής της λατρείας του Ιεχωβά, την ίδια στιγμή που είδωλα στήνονταν στο Ναό.
       Αυτή η οικουμενική σύγκλιση περί λατρείας δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί σαν μια οικουμενική απόκλιση από την Ορθόδοξη Χριστολογία. Τα αρχαία ορόσημα ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ότι ο Ιησούς είναι ο Κύριος, ότι Αυτός είναι ο Υιός του Θεού, και ότι το πρώτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας είναι ο Πατέρας, ο δικός Του και ο δικός μας, αφαιρούνται από τους «συνεργάτες» μας στον Οικουμενισμό. Οποιαδήποτε απομυθοποίηση από την πλευρά των Δυτικών Χριστιανών θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί στην αρχή της οικουμενικής κίνησης. Αυτό που συμβαίνει τώρα, όμως, μπορεί να περιγραφεί μόνο σαν μια «επαναμυθοποίηση»: η ανάπλαση ή επαναθεώρηση της εικόνας του Θεού. Μια τρανταχτή περίπτωση ήταν το Συνέδριο Επαναθεώρησης - Ανάπλασης της Εικόνας του Θεού (Re-Imagining Conference), που έλαβε χώρα στην Μινεάπολι το Νοέμβριο του 1993. Γιόρταζε την Οικουμενική Δεκαετία του Εθνικού Συμβουλίου Εκκλησιών μέσα από την Αλληλεγγύη των Γυναικών. 

Η «Σοφία» εκλαμβανόταν ως εναλλακτικό και κάτι ξεχωριστό από τον Τριαδικό Θεό, όχι απλώς σαν μια θεϊκή ιδιότητα, ενώ προσφέρθηκε μια τελετή με γάλα και με μέλι αντί της Θείας Ευχαριστίας. Η λατρεία της Σοφίας ως θεάς σίγουρα ενθαρρυνόταν. Μετά το συνέδριο, μια από τις διοργανώτριες απολύθηκε από την Πρεσβυτεριανή της Εκκλησία, αλλά αμέσως προσλήφθηκε από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών ως αναπληρώτρια διευθύντρια στη Γενεύη. Μια άλλη συνδιοργανώτρια του συνεδρίου, η λεσβία Τζην Ώντρεϊ Πάουερς, ήταν για χρόνια ενεργό μέλος της ομάδας Πίστη και Τάξη του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Ποιανού «πίστη και τάξη» άραγε; Στην δεκαετία μετά του Συνεδρίου Επαναθεώρηση - Ανάπλαση της Εικόνας του Θεού, η υποστήριξη για την λατρεία της Σοφίας και τις τελετές της συνεχίζονται μεταξύ μερικών οικουμενικών συνεργατών μας. Τον Ιούνιο/Ιούλιο που μας πέρασε, κατά την διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης των Πρεσβυτεριανών, στο Ρίτσμοντ, Βιρτζίνια, συγκλήθηκε μια συνέλευση με θέμα «Οι Φωνές της Σοφίας», μια συνέχιση της κίνησης Αναπλάθοντας την Εικόνα του Θεού, που ακόμα επικαλεί την Σοφία ως θεά. Ό,τι και να σήμαινε η Οικουμενική Δεκαετία για τις Ορθόδοξες γυναίκες, μετά από ένα χρόνο μερικοί από τους οικουμενικούς συνεργάτες μας δεν έχουν ακόμα αποστασιοποιηθεί από την λατρεία της Σοφίας. Όπως είπε μια ομιλήτρια: «Η Θεός είναι καλή, δεν είναι;».
       Δεν είναι αυτό για το οποίο μας προειδοποίησε ο Σωτήρας μας, ότι πολλοί θα έρθουν εν ονόματί Του, και θα πουν "εδώ είναι ο Χριστός" και "εκεί είναι ο Χριστός";

 

Ηθικά Θέματα. Άμβλωση

 

       Ο οικουμενικός χειρισμός των δύο πιο προβληματικών ηθικών θεμάτων της Αμερικανικής κοινωνίας, η άμβλωση και η ομοφυλοφιλία, δείχνει την αποτυχία να βρεθεί μια σύγκλιση, μια συμφωνία στις ηθικές αρχές που μας παρέδωσαν οι άγιοι. Παραδείγματος χάριν, τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Εκκλησιών και του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών μπορούν να ερμηνευθούν ως υποστηρικτές των αμβλώσεων, με βάση τα σχόλια και τις ενέργειες των συμβουλίων και των αντιπροσώπων τους. Η Ορθόδοξη παρουσία στο Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών έχει εμποδίσει την προσπάθεια να προκηρυχθεί μια θέση επισήμως υπέρ των αμβλώσεων, αλλά η «μαρτυρία» της Ορθοδοξίας δεν ήταν αρκετή (δυστυχώς) να απαγορεύσει, το 1993, την τότε Γενική Γραμματέα Δρ. Τζόουν Μπράουν Κάμπελ από το να λέγει επισήμως ότι το ΕΣΕ υποστηρίζει μεταρρύθμιση του εθνικού συστήματος υγείας, το οποίο συμπεριλαμβάνει κάλυψη των αμβλώσεων σαν αναπόσπαστο μέρος. Ρωμαιο-Καθολικοί Επίσκοποι και συντηρητικοί Προτεστάντες, οι οποίοι δεν είναι μέλη του ΕΣΕ, έχουν σαφώς καταγγείλει τις διατάξεις για την υγειονομική κάλυψη των αμβλώσεων.
       Σε διεθνές επίπεδο το ΠΣΕ δραστηριοποιήθηκε παρασκηνιακά για να επιτραπεί η είσοδος σε ομάδες φεμινιστών, και αυτών που υποστηρίζουν το δικαίωμα γυναικών να κάνουν αμβλώσεις, στο Συνέδριο Γυναικών στο Beijing. Ομοίως στο κλείσιμο του συνεδρίου στη Χαράρε το 1988, με θέμα την Δεκαετία της Αλληλεγγύης Γυναικών, το ΠΣΕ έβγαλε ανακοίνωση που οπισθογραφούσε τα Δικαιώματα Αναπαραγωγής (συνώνυμο των εκτρώσεων), που προστέθηκε αφού υποτίθεται ότι πέτυχε γενική ομοφωνία - πράγμα που εκνεύρισε τους Ορθοδόξους συμμετέχοντες.

 

Ομοφυλοφιλία

 

       Το άλλο ηθικό θέμα που απειλεί την ψυχή της κοινωνίας είναι η ομοφυλοφιλία, για την οποία πολλοί κοσμικοί κύκλοι παλεύουν να θεωρηθεί ως ένας εναλλακτικός τρόπος ζωής, και ο ομοφυλοφιλικός γάμος ως μια «άγια ένωση». Όπως και με τις αμβλώσεις, η Ορθόδοξη παρουσία έχει καθυστερήσει την αποδοχή ενός κυρίως ομοφυλοφιλικού δόγματος να γίνει μέλος του ΕΣΕ. Υπήρχαν επίσης αντιρρήσεις από κάποια μέλη του Συμβουλίου, κυρίως Αφρο-Αμερικανών Βαπτιστών. Σύμφωνα με την τότε Γενική Γραμματέα Κάμπελ, οι διαφορετικές απόψεις πάνω σε αυτό το θέμα, από τις γνώμες των Αφρο-Αμερικανών Βαπτιστών και των Ορθοδόξων μέχρι και την φιλελεύθερη άποψη της Ενωμένης Εκκλησίας του Χριστού (η οποία χειροτονεί άνδρες και γυναίκες που δεν κρύβουν την ομοφυλοφιλία τους), όλες αυτές οι γνώμες των εκκλησιών εξαρτώνται από το ποιοι είναι τα μέλη που τις αποτελούν.
       Δηλαδή, η Ορθόδοξη στάση πάνω στο θέμα της ομοφυλοφιλίας θεωρείται όχι σαν αποκαλυμμένη αλήθεια, αλλά ως άποψη εξαρτώμενη από την κουλτούρα των μελών της. Έτσι, οι Ορθόδοξοι, όπως και οι Αφρο-Αμερικανοί Βαπτιστές, έχουν την στερεότυπη θέση τους, την ιστορικώς προσδιορισμένη θέση. «Να παραμένετε μέσα σε αυτήν (την θέση), να συμμορφωθείτε με τα στερεότυπα, και θα σας ανε­χθούμε». Εμείς οι Ορθόδοξοι τέλος πάντων, θεωρούμεθα ότι δίνουμε στην (οικουμενική) κίνηση την «ακεραιότητά» της, για να αναφερθώ στα λόγια της κυρίας Κάμπελ.
       Αυτή η μαρτυρία της πίστεώς μας φαίνεται να είναι απλώς ένα άλλο κομμάτι του πολυπολιτισμού και όχι η αλήθεια της αποστολικής πίστης. Το περισσότερο που μπόρεσαν να κάνουν οι Ορθόδοξες Εκκλησίες για το θέμα των αμβλώσεων και της ομοφυλοφιλίας είναι να εμποδίσουν την υιοθέτηση θέσεων επισήμως υπέρ αυτών. Η συμπεριφορά των οικουμενικών συνεργατών μας, δυστυχώς, φανερώνει δραματικά την αποτυχημένη μας μαρτυρία πίστεως.

 

Συμπέρασμα: Αλήθεια και Ψέμα

 

       Η σύνδεση μεταξύ «συμπεριληπτικής γλώσσας» και φεμινιστικής θεολογίας, αμβλώσεων και ομοφυλοφιλίας, δεν μπορεί να απορριφθεί από κανέναν που ανησυχεί για τον ρόλο του Οικουμενισμού στις σύγχρονες θεολογικές συζητήσεις. Στην πραγματικότητα, τα γραπτά των φεμινιστών θεολόγων τα δένουν όλα αυτά μαζί και τα βλέπουν ως μέρη ενός συνόλου. Αυτή η οικουμενική σύγκλιση, για να δανειστώ μια φράση, είναι τώρα τόσο ριζικά διαφορετική από εκείνες τις πρώτες μέρες του Παγκοσμίου Συμβουλίου στο Άμστερνταμ. Και είναι μια σύγκλιση στην οποία δίνουμε πίστη και «εγκυρότητα» με την παρουσία μας και την σχέση μας με αυτήν την οργανωμένη οικουμενική κίνηση.
       Ο πατήρ Ιουστίνος Πόποβιτς γράφει σε άρθρο του περί Οικουμενισμού: «Ο σύγχρονος διάλογος της αγάπης, που παίρνει την μορφή της γυμνής συναισθηματικότητας, είναι στην πραγματικότητα άρνηση της υγιούς και ωφέλιμης καθαγίασης του Πνεύματος και πίστη στην αλήθεια (Β' Θεσ. 2, 13), δηλαδή της μοναδικής ωφέλιμης αγάπης της αλήθειας (Β' Θεσ. 2,10). Η ουσία της αγάπης είναι αλήθεια^. η αγάπη ζει και ευδοκιμεί στην αλήθεια. Η Αλήθεια είναι η καρδιά της κάθε θεϊκής αρετής, και της αγάπης επίσης». Η γνώμη του συμφωνεί περιληπτικά με τα γραπτά του Γερμανού πάστορα Ντίτρικ Μπόνχοφερ πάνω σε ένα άλλο θέμα: «Δεν μπορεί να υπάρχει ομολογία πίστεως: χωρίς να λέμε "Στο φως του Χριστού, αυτό είναι αλήθεια και εκείνο είναι ψέμα!"».
       Την ώρα αυτή που συναντιόμαστε, ένα άρθρο εκτυπώνεται με θέμα «Ορθόδοξοι Χριστιανοί και Δημόσια Ζωή», για να συμπεριληφθεί στην φθινοπωρινή έκδοση του περιοδικού «Again». Ο συγγραφέας, ο Πατήρ Πατρίκιος Ρήρντον, ιερέας της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αντιοχείας, υποστηρίζει σθεναρά μια καινούργια ευθυγράμμιση των Ορθοδόξων Χριστιανών της Αμερικής σε θέματα οικουμενικά. Πιστεύω ότι έχει έρθει πλέον ο καιρός να κοπεί η σχέση μας με τα φιλελεύθερα σώματα, όπως αντιπροσωπεύονται στο Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών, εάν η Ορθοδοξία θέλει να έχει οποιαδήποτε σοβαρή επίδραση στην Αμερικάνικη κοινωνία και κουλτούρα. «Μερικές από αυτές τις κυριαρχούσες Προτεσταντικές εκκλησίες, πρέπει κανονικά να θεωρούνται μέρος του προβλήματος, όχι η λύση του προβλήματος... Είναι προς όφελος της Ορθοδοξίας να αποκοπούμε, καθαρά και γρήγορα από τους κληρονομημένους συνδέσμους με τις κυριαρχούσες Προτεσταντικές εκκλησίες όσον αφορά τα κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Αυτές οι συμμαχίες αφορούν ένα παλιό, αυτο-εξυπηρετούμενο, συνταξιοδοτημένο οικουμενισμό που έχει προ πολλού χάσει την εύνοιά του από τον Θεό και από τον άνθρωπο».

        Επιτρέψτε με τώρα να επαναλάβω αυτό που είπα στην αρχή: Όταν αποδέχτηκα την Ορθόδοξο πίστη, ομολόγησα ότι αυτή η Εκκλησία ήταν η Νύφη του Χριστού, μέσα στην οποία υπάρχει αληθινή σωτηρία. Το πίστευα τότε. Το πιστεύω και τώρα. Επίσης πιστεύω ότι οι οικουμενικές διασυνδέσεις μας έχουν και θα συνεχίσουν να έχουν μια αρνητική επιρροή στην ομολογία αυτή, όσον αφορά την ομολογία της πίστεως και της ιεραποστολής. Δεν είναι χρόνος πια να πούμε, υπό το Φως του Χριστού, τί είναι αλήθεια και τί δεν είναι; Το να πούμε αυτό δεν είναι ο καλύτερος τρόπος κάποιας μορφής αποσύνδεσης;

Δεν είναι, όπως μας προειδοποιεί ο Πατήρ Ιουστίνος, η ενδέκατη ώρα; Εις δόξαν Θεού Πατρός. Αμήν.

 
"ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ
Γένεση-Προσδοκίες-Διαψεύσεις"
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Αίθουσα Τελετών Α.Π.Θ. 20-24 Σεπτεμβρίου 2004
ΤΟΜΟΣ Β'
Εκδόσεις ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ

Διαβάστε και:
Ὁ Οἰκουμενισμὸς ὡς ἐμπόδιον εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἱεραποστολήν. Ἱεροδιακόνου π. Ἀγγέλου Ἀγγελακοπούλου
Ενότητα στο ιστολόγιό μας: Οικουμενισμός