Χριστόδουλου Κ. Παρασκευαΐδη, † Αρχιεπισκόπου Αθηνών, "Ιστορική και κανονική θεώρησις του Παλαιοημερολογιτικού Ζητήματος κατά τε την γένεσιν και την εξέλιξιν αυτού εν Ελλάδι"

Η γνωστή και κλασική μελέτη του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου για το ημερολογιακό ζήτημα. Την παραθέτουμε χωρίς σχόλια (πατήστε στους τίτλους). Τα συμπεράσματα ας ανήκουν στον αναγνώστη.
Η δική μας θέση, αν μας επιτρέπεται να έχουμε θέση (αν και ανάξιοι & ίσως λέμε ανοησίες εδώ πέρα), για το ημερολογιακό ζήτημα και την ειρήνη και ενότητα στην Ορθόδοξη Εκκλησία (από αυτό το διχασμό τουλάχιστον, γιατί υπάρχουν κι άλλοι), βρίσκεται στα άρθρα της ενότητας Η θέση μας.
 
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
 
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

1. Τα ημερολόγια των αρχαίων λαών και η σημασία αυτών διά τον καθ' ημέραν βίον.
2. Το Ιουλιανόν Ημερολόγιον, το ανακύψαν εξ αυτού σφάλμα και αι απόπειραι διορθώσεως αυτού.
3. Το Ιουλιανόν Ημερολόγιον και η σχέσις αυτού προς την περί εορτασμού του Πάσχα απόφασιν της Α' Οικουμενικής Συνόδου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΩΣ ΑΚΡΑΙΦΝΩΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ ΕΝ ΤΗ ΚΑΘ' ΗΜΑΣ ΑΝΑΤΟΛΗ

1. Το Γρηγοριανόν Ημερολόγιον και η κατ' αυτού αντίδρασις της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αι εν Κων/λει Σύνοδοι του 16ου αιώνος και η σημασία των αποφάσεων αυτών.
2. Η κατά πρωτοβουλίαν του Οικουμενικού Πατριαρχείου θέσις του Ημερολογιακοϋ ζητήματος.
3. Η θέσις των λοιπών, πλην της Eλλάδος, Ορθοδόξων Εκκλησιών έναντι του ζητήματος.
4. Αι κρατούσαι εν τη Εκκλησία της Ελλάδος σχετικαί αντιλήψεις και τελική περί του ζητήματος εκτίμησις του Οικουμ. Πατριαρχείου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟΝ ΩΣ ΠΟΛΙΙΤΙΚΟΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ ΕΙΔΙΚΩΤΕΡΟΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ.

1. Το Ημερολογιακόν ζήτημα επί Μητροπολίτου Αθηνών Μελετίου Μεταξάκη.
2. Η εκ νέου αντιμετώπισις του Ημερολογιακού υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
3. Η εισαγωγή του πολιτικού Ημερολογίου εν Ελλάδι και αι επι της Εκκλησίας επιπτώσεις αυτής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ

ΤΟ ΕΝ ΚΩΝ/ΛΕΙ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΕΙΔΙΚΩΤΕΡΟΝ, ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ «ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ» ΑΥΤΟΥ

1. Το εν Κων/λει Πανορθόδοξον Συνέδριον (Π.Σ.) και το Ημερολογιακόν. Κύρος και χαρακτήρ των «αποφάσεων» αυτού.
2. Αι Ορθόδοξοι Εκκλησίαι έναντι των περί ημερολογίου προτάσεων του Πανορθοδόξου Συνεδρίου.
3. Η θέσις της Εκκλησίας της Ελλάδος έναντι των περί ημερολογίου «αποφάσεων» του Πανορθοδόξου Συνεδρίου:
   1. Η κατά Δεκέμβριον 1923 συγκληθείσα Ι.Σ.Ι.
   2. Η εισήγησις του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου.
   3. Αι εν τη Ιεραρχία διαμορφωθείσαι απόψεις.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ «ΔΙΩΡΘΩΜΕΝΟΥ» ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΕΝ ΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΣΙΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕ-ΡΟΛΟΓΙΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ.

1. Αι διαφαινόμεναι δυσχέρειαι εν τη εφαρμογή της περί «διορθώσεως» αποφάσεώς της κατά Δεκέμβριον 1923 συνελθούσης Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας (ΙΣΙ).
2. Η εφαρμογή της περί «διορθώσεως» του Ιουλιανού Ημερολογίου αποφάσεως της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας και αι πρώται κατ' αυτής αντιδράσεις.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΕΜΠΤΟΝ

ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ

Ι. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΩΤΗ 1924-1934: Δεκαετία ιδεολογικής διαμάχης και αντιεκκλησιαστικής δραστηριότητος

Φάσις Πρώτη:

1. Τα υπό των παλαιοημερολογιτών προβληθέντα βασικά κατά της «διορθώσεως» επιχειρήματα:
   1. Η «διόρθωσις» ως δογματικόν ζήτημα.
   2. Εγένετο προσχώρησις εις το Γρηγοριανόν Ημερολόγιον.
   3. Το αμετακίνητον του Ημερολογίου.
   4. Εκκλησία της Ελλάδος κατέστη σχισματική.
   5. Δια την ημερολογιακήν μεταβολήν απητείτο σύγκλησις Οικουμενικής Συνόδου.
   6. Η «διόρθωσις» υπήρξεν υπαγόρευσις της Μασσωνίας, του Οικουμενισμού, και των σκοτίων δυνάμεων.
   7. Η «διόρθωσις» υπήρξεν αυθαίρετος του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου ενέργεια υπό την καταθλιπτικήν πίεσιν της Πολιτείας επιτευχθείσα.
   8. Δεν υπήρξε σκανδαλισμός του λαοϋ ουδέ σύγχυσις ένεκα της ταυτοχρόνου υπάρξεως εν Ελλάδι δύο ημερολογίων.
   9. Η εισαγωγή του «διωρθωμένου» Ημερολογίου υπήρξε παράνομος.
2. Τα υπό των παλαιοημερολογιτών χρησιμοποιηθέντα προς στερέωσιν και ενίσχυσιν του κινήματος αυτών μέσα:
   1. Πολιτική εκμετάλλευσις του ζητήματος.
   2. Πρόσκλησις δι' επέμβασιν του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Φωτίου.
   3. Δραστηριότης παλαιοημερολογιτικών Συλλόγων.
   4. Απείθεια κατά της Εκκλησίας και απόσχισις απ' αυτής.
   5. Κατασυκοφάντησις του Μακ. Χρυσοστόμου και του Ιερού Κλήρου.
   6. Έτερα αήθη μέσα.
3. Η έναντι της αντιδράσεως στάσις της Εκκλησίας και της Πολιτείας.
4. Αριθμητική και ουσιαστική αξιολόγησις του παλαιοημερολογιτικοϋ κινήματος και αι διαστάσεις αυτού μέχρι τέλους του έτους 1926.

Φάσις Δευτέρα: 1927-1934

1. Η εν έτει 1927 απόπειρα κατά του Αρχιεπ/που Χρυσοστόμου και αι συνέπειαι αυτής.
2. Ηπία κατ' αρχήν υπό της Εκκλησίας αντιμετώπισις του παλ/κού ζητήματος.
3. Κανονικά της Εκκλησίας μέτρα κατά των ταραξιών κληρικών και μοναχών. Πρώται άκαρποι επαφαί της Εκκλησίας μετά των παλαιοημερολογιτών. Μία άστοχος απόφασις.
4. Καταφυγή της Εκκλησίας εις την δύναμιν της Πολιτείας προς περιστολήν, διά χρήσεως μέτρων βίας, της ανταρσίας και περαιτέρω όξυνσις της καταστάσεως.
5. Γενική επισκόπησις της κατά τό έτος 1934 καταστάσεως ως προς το παλαιοημερολογιτικόν.

ΙΙ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΥΤΕΡΑ : 1935 -1947.
Η ανταρσία των τριών Μητροπολιτών και αι μακροπρόθεσμοι συνέπειαι αυτής.

1. Η υπό των παλαιοημερολογιτών αναζήτησις Επισκόπων ίνα τεθώσιν επί κεφαλής αυτών, ως εκκλησιολογικόν και οργανωτικόν αίτημα.
2. Η εκδήλωσις της στάσεως των τριών Μητροπολιτών τα αίτια και η αντιμετώπισις αυτής υπό της Εκκλησίας.
3. Χειροτονία τεσσάρων Επισκόπων. Δίκαι και καταδίκαι χειροτονησάντων και χειροτονηθέντων. Κανονική θεώρησις των αποφάσεων.
4. Διαφωνία Εκκλησίας και Πολιτείας ως προς την τηρητέαν, έναντι του παλαιοημερολογιτικού ζητήματος, στάσιν.
5. Πρώτη απόφασις της Εκκλησίας προς άσκησιν Οικονομίας, και αξιολόγησις αυτής. Συναφεϊς άκαρποι προσπάθειαι.
6. Αι εσωτερικαί των παλαιοημερολογιτών έριδες.

ΙΙΙ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΤΗ : 1948 - 1956
Έντασις εις τας σχέσεις Εκκλησίας και παλαιοημερολογιτών.

Φάσις Πρώτη 1948-1949

1. Προβολή αξιώσεως των τταλαιοημερολογιτών προς συνταγματικήν κατοχύρωσιν της ελευθερίας της λατρείας αυτών εν τω Κράτει. Το πρόβλημα της θρησκευτικής ελευθερίας
2. Η περί αναχειροτονίας παλαιοημερολογιτών «ιερέων» απόφασις της Ι.Σ.Ι. και κανονική αξιολόγησις αυτής.

Φάσις Δευτέρα:1949-1956.
Η επί Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος κατάστασις του παλαιοημερολογιτικού και η αντιμετώπισις αυτού.

1. Διαπιστώσεις του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος επί του παλαιοημερολογιτικού.
2. Η δι' Εγκυκλίου του Μητροπολίτου «πρ. Φλωρίνης» Χρυσοστόμου από 26-9-1950 κήρυξις της Εκκλησίας της Ελλάδος σχισματικής και των Μυστηρίων αύτής ακύρων, υπό κανονικήν θεώρησιν.
3. Η υπ' αριθμ. 45/1951 Πράξις του Υπουργικοϋ Συμβουλίου, αξιολόγησις αύτής και εκ της εφαρμογής αυτής προκύψασα κατάστασις.
4. Η αποκατάστασις των δύο παλαιοημερολογιτών «Επισκόπων».
5. Αι κυριώτεραι εξελίξεις εντός των δύο αντιθέτων παλαιοημερολογιτικών παρατάξεων.

IV. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΕΤΑΡΤΗ : 1957 - 1966.
Η επί Αρχιεπ/πων Δωροθέου και Θεοκλήτου παρατηρηθείσα ύφεσις και αι αποφάσεις της Ι. Συνόδου της Ιεραρχίας του 1958.

V. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΕΜΠΤΗ: 1967 - 1980.

1. Το κύρος των υπό παλαιοημερολογιτών «ιερέων» τελουμένων Μυστηρίων.
2. Ο περί τα παλαιοημερολογιτικά Ησυχαστήρια θόρυβος και τα εξ αυτού συμπεράσματα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΚΤΟΝ

ΑΙ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΙ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΩΝ «ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ» ΚΑΙ ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΑΥΤΩΝ

1. Η παράταξις του «Βρεσθένης» Ματθαίου, αι υπ' αυτού τελεσθείσαι χειροτονίαι καί το κύρος αυτών.
2. Η παράταξις του Μητροπολίτου «πρ. Φλωρίνης» μετά τον θάνατον αυτού. Το κύρος των χειροτονιών των «Αρχιερέων» αυτής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΒΔΟΜΟΝ

ΤΟ ΠΑΛ/ΚΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟΝ ΕΚΦΑΝΣΙΝ ΑΥΤΟΥ

1. Η ενεστώσα εν Ελλάδι κατάστασις των παλαιοημερολογιτών.
2. Ο αριθμός των παλαιοημερολογιτών ανά την Ελλάδα σήμερον.
3. Ο παλαιοημερολογιτισμός και το Άγιον Όρος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΟΓΔΟΟΝ

ΑΙ ΠΡΟΤΑΘΕΙΣΑΙ ΛΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΛ/ΚΟΥ ZHTHΜATOΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΙΣ ΑΥΤΩΝ

1. Θρησκευτική εξυπηρέτησις των παλαιοημερολογιτών υπό ιερέων της Εκκλησίας της Ελλάδος, κατά το παλαιόν ημερολόγιον.
2. Επαναφορά του παλαιοϋ ημερολογίου.
3. Σύγκλησις Τοπικής ή Οικουμενικής Πανορθοδόξου Συνόδου προς επίλυσιν του παλαιοημερολογιτικού, όντος επιδίκου ενώπιον ταύτης, μέχρι δε της τοιαύτης συγκλήσεως συνύπαρξις εν ειρήνη των παλαιοημερολογιτών μετά της επισήμου Εκκλησίας της Ελλάδος.
4. Διοικητική υπαγωγή παλαιοημεοολογιτικού κλήρου και λαού εις την Εκκλησίαν της Ελλάδος υπό κανονικόν παλαιοημερολογίτην Επίσκοπον έχοντα την αναφοράν αυτού εις την Ι. Σύνοδον της Εκκλησίας της Ελλάδος.
5. Αναγνώρισις υπό της Πολιτείας νομοθετικώς του παλαιοημερολογιτισμοϋ ως «γνωστής θρησκείας» απολαυούσης συνταγματικής προστασίας μεθ' απάντων των συμπαρομαρτούντων.
6. Μη αναγνώρισις του παλαιοημερολογιτισμοϋ ως ανεξαρτήτου και αυθυπάρκτου θρησκευτικής κοινωνίας. Λήψις μέτρων κατά των τταλαιοημερολογιτών επί τη βάσει της κειμένης νομιοθεσίας.
7. Ενδιάμεσοι, μεταξύ των δύο προηγουμένων, λύσεις.
   α) Αναγνώρισις μέρους του παλαιοημερολογιτικού κλήρου.
   β) Διαστολή κλήρου και λαοϋ εν τω παλαιοημερολογιτισμώ. Πάταξις των εκμεταλευτών κληρικών.
8. Σιωπηρά αναγνώρισις υπό τε της Εκκλησίας και της Πολιτείας της de facto δεδημιουργημένης καταστάσεως των παλαιοημερολογιτών. Ταυτόχρονος συμβίωσις αυτών μετά της Εκκλησίας υπό την σκέπην του Κράτους.
9. Επάνοδος των παλαιοημερολογιτών, κατόπιν διαφωτίσεως εις τους κόλπους της Εκκλησίας.
10. Άσκησις Οικονομίας, κατά την ποιμαντικήν σύνεσιν των Ιεραρχών.
11. Υπαγωγή των παλαιοημερολογιτικών ναώv και μονών εις την πνευματικήν δικαιοδοσίαν των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων ή της Μονής Σινά.

ΤΕΛΙΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ